همراهان گرامی امداد باتری ، دبیر انجمن سازندگان قطعات خودرو گفت: با عرضه خودرو در بورس کالا و کشف واقعی قیمت ها در تقابل عرضه و تقاضا، صف طولانی خریداران قلابی خودرو که ماه هاست برای دریافت رانت از این صف خارج نمی شوند، جمع شده و بدون شک با عرضه های منظم خودرو علاوه بر حمایت از تولیدکننده، شاهد تعادل بازار نیز خواهیم بود.
بعد از تعلیق برجام و بازگشت تحریم‌ها، به دلیل کاهش تولیدات خودروسازان داخلی، میزان عرضه خودرو از سوی کارخانه‌ها به شدت افت پیدا کرد. ممنوعیت واردات هم باعث بر هم خوردن میزان عرضه و تقاضا شد. از سوی دیگر با سقوط روز افزون ارزش نرخ ریال، خودرو به عنوان کالای سرمایه‌ای مورد توجه قرار گرفت و به دنبال آن تقاضا بالاتر رفت. همه این عوامل دست به دست هم دادند تا یکی از بزرگ‌ترین بسترها برای دلالی به وجود بیاید. به همین دلیل عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد.
سال ۹۶ برای اولین بار عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس ازمدتی از یاد رفت. در این میان بارها موضوع عرضه آن مورد بحث قرار گرفت تا سرانجام ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ خودرو وارد بورس کالا شد تا با قیمتی میان قیمت کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.
بورس کالا، راه نجات صنعت خودرو
وی تاکید کرد: تنها راه قانونی در شرایط فعلی برای رهایی صنعت خودرو از قیمت گذاری دستوری، بورس کالا و عرضه محصولات در آن است. در بورس کالا با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت واقعی کشف می شود. زمانی که قیمت واقعی کشف شود صف خرید افرادی که در انتظار بهره بردن از اختلاف قیمت درب کارخانه و بازار هستند جمع خواهد شد و خریداران واقعی به معاملات ورود می کنند.
نجفی منش در پاسخ به این سوال که عرضه های مستمر تا چه میزان به تعادل بازار خودرو کمک می کند؟ گفت: عرضه خودرو در بورس باعث می شود قیمت هایی که در بازار به صورت غیر واقعی بالا رفته اند کاهش یابد و از سوی دیگر سبب می شود افرادی که با هدف سودجویی خودرو خریداری کرده اند اقدام به فروش می کنند و این مساله قیمت بازار را کاهش خواهد داد.
وی اظهار داشت: زمانی که قیمت ها واقعی شود، دلالی نیز بی معنی می شود و این رویه از طریق سازوکار شفاف بورس، شدنی است.
هزینه‌های جانبی خودرو دیگنیتی و فیدلیتی
هزینه‌های جانبی خرید دو محصول بهمن موتور در بورس کالا مشخص شد.
- هزینه مالیات و عوارض شماره‌گذاری، هوشمندسازی کارت خودرو، خدمات پست، تولید پلاک و شماره‌گذاری، هزینه بیمه شخص ثالث خودرو فیدلیتی خریداری شده در بازار بورس کالا ۱۷ میلیون و ۳۹۱ هزار و ۹۰۲ تومان اعلام شده است.
- خریداران خودرو دیگنیتی نیز برای همین موارد باید ۳۵ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان به حساب بهمن موتور واریز کنند.
- لازم به ذکر است به هر کد ملی می‌تواند تنها برای خرید یک خودرو اقدام کند.
عرضه ۱۵ خودرو در بورس کالا
- بنابر اعلام هیئت پذیرش بورس کالای ایران، ۸ خودرو از ۶ گروه خودروسازی به خودروهایی که در بورس کالا عرصه می‌شوند، افزوده شد. بنابراین با احتساب این خوردوها، در مجموع ۱۵ خودرو در بورس کالا عرضه می‌شود.
- هایما S7 و هایما S5 از گروه ایران خودرو
- لاماری ایما از گروه آرین پارس موتور
- دایون Y5 از خودروسازی ایلیا
- وانت دو کابین کاپرا از گروه بهمن موتور
- کامیونت ۶ تن فاو تایگر و کشنده تک محور CA 4180 از گروه سیباموتور
- کامیون فورس و امپاور از گروه بهمن دیزل
زمان عرضه خودرو در بورس کالا
زمان عرضه و مهلت ثبت سفارش خودرو در بورس کالا مشخص شد.
- ثبت سفارش خودرو عرضه چهارشنبه ۲۶ مرداد، تا ساعت ۱۷ روز سه‌شنبه ۲۵ مرداد ممکن است.
- روز چهارشنبه ۲۶ مرداد، دیگنیتی و فیدلیتی نیز با قیمت مشخص عرضه خواهند شد.
| نوع خودرو | تعداد (دستگاه) | قیمت پایه عرضه (تومان) |
| فیدلیتی ۷ نفره تیپ ۲ | ۱۷۵ | ۷۷۲.۰۰۰.۰۰۰ |
| فیدلیتی ۵ نفره تیپ ۱ | ۱۷۵ | ۷۵۸.۵۰۰.۰۰۰ |
| دیگنیتی پرایم | ۲۵۰ | ۸۲۱.۵۰۰.۰۰۰ |
عرضه قطعی شاهین در بورس کالا
شرکت خودروسازی سایپا به تازگی اعلام کرده آماده عرضه خودروی شاهین در بورس کالا در هفته چهارم مرداد ماه ۱۴۰۱ است. بنابراین عرضه این خودرو در بورس کالا قطعی خواهد بود.
عرضه ۶۰۰ خودرو در بورس کالا
بر اساس اطلاعیه عرضه بازار فیزیکی بورس کالا، گروه خودروسازی بهمن موتور ۳۵۰ دستگاه فیدلیتی و ۲۵۰ دستگاه دیگنیتی را در تاریخ ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۱ در بورس کالا عرضه خواهد کرد.
- هر کد ملی تنها می‌تواند روی یکی از کدهای عرضه شده و تنها برای یک خودرو ثبت سفارش کند.
- صدور سند و شماره‌گذاری خودرو فقط به نام خریدار خواهد بود.
- خریداران باید ۹ درصد قیمت نهایی فروش را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند.
- خریداران باید هزینه‌های مالیات و عوارض شماره‌گذاری، هوشمندسازی کارت خودرو، خدمات پست، تولید پلاک و شماره‌گذاری و بیمه شخص ثالث را نیز به شرکت بهمن موتور پرداخت کنند.
اعلام آمادگی برای حضور در بورس کالا
- بنابر شنیده‌ها، خودروسازانی چون سایپا، بهمن موتور و کرمان موتور برخی محصولات خود را در بورس کالا ارائه داده‌اند و سایر خودروسازان نیز تمایل خود را برای عرضه محصولات‌شان در بورس کالا اعلام کرده‌‌اند.
- خودروهای شاهین، کارا تک کابین و دو کابین، فیدلیتی، دیگنیتی، جک J4، جک S5 و وانت KMC-T8 احتمالا در مرحله بعد در بورس کالا عرضه می‌شوند.
- بر اساس اعلام وزارت صمت، خودروهایی که تولیدی بیش از تقاضا دارند، امکان عرضه در بورس کالا را دارند.
- اگر برخی کلاس‌های خودرویی (مثل خودروهای شاسی بلند) در بورس عرضه شوند، همه خودروسازان باید همه خودروهای خود در این کلاس را وارد بورس کنند.
تصویب عرضه خودرو در بورس کالا
سید جواد جهرمی، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالای ایران، درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
- عرضه خودرو در بورس کالا تصویب شد.
- فرآیند عرضه با یک کلاس خودرویی آغاز می‌شود و خودروسازانی که آن کلاس را تولید می‌کنند اقدام به عرضه خودرو در بورس کالا خواهند کرد.
حذف محدودیت عرضه خودرو در بورس کالا
محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، در مورد مصوبه شورای عالی بورس درباره عرضه خودرو در بورس کالا گفت:
- محدودیت‌های وزارت صمت برای عرضه خودرو در بورس کالا برداشته می‌شود.
- شیوه‌نامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی وزارت صنعت تهیه می‌شود.
- نوع، تعداد و زمان عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس شیوه‌نامه جدید مشخص و کشف قیمت می‌شود.
- اولویت عرضه با خودروهای داخلی یا مونتاژ داخل کشور است و در مراحل بعد با هماهنگی وزارت صمت خودروهای خارجی عرضه خواهند شد.
- در تجربه قبلی عرضه، قیمت خودروی کارا تک کابین و دوکابین بر اثر ساز و کار بورس ۱۵ درصد کاهش یافت.
نحوه خرید خودرو در بورس کالا
متقاضیانی که قصد خرید خودرو از بورس کالا را دارند حتما باید در مرحله اول در بورس کالا پذیرش شوند و پس از آن مراحل بعدی را طی کنند.
- ثبت نام و احراز هویت سجام
- مراجعه به سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
- وارد کردن کد ملی
- وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام
- پس از طی کردن این مراحل، با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
- مشتریان حتما باید حساب وکالتی متعلق به خود داشته باشند (حساب وکالتی، حسابی است که مشتری باید پیش پرداخت خرید خود را به آن حساب واریز کند و کارگزاری هم دسترسی برداشت وجه از این حساب را دارد)
- واریز قیمت پایه به حساب وکالتی یک روز قبل از ثبت سفارش
- ثبت درخواست خرید در سامانه خرید آنلاین بورس کالای مفید تا قبل از ساعت ۸:۳۰ روز عرضه
- تعیین نمایندگی جهت دریافت خودرو در سامانه آنلاین یکی از شرکت‌های کارگزاری فعال در بورس
افراد مجاز خرید خودرو در بورس
مسئولان در چند سال اخیر برای جلوگیری از خرید خودرو صفر توسط واسطه‌ها شرایطی خاص را برای خرید خودرو در نظر گرفته‌‌اند. خریداران خودرو در بورس کالا هم ملزم به رعایت آن‌ها هستند.
- خریدار باید ۱۸ سال تمام داشته باشد.
- متقاضی باید دارای گواهینامه رانندگی پایه ۳ باشد.
- متقاضی خرید خودرو در بورس نباید دارای پلاک فعال باشد.
- خریداران می‌توانند هر ۱۲ ماه یک بار و با استفاده از کد ملی، یک دستگاه خودرو در بورس کالا خریداری کند.
کدام خودروها وارد بورس می شوند؟
گرچه بورس کالا در بخش خودرو ایجاد شد تا محصولات داخلی به دست مشتری واقعی برسد، اما محدودیت‌هایی در خودروهای عرضه شده نیز وجود دارد.
- خودروهایی که قابلیت عرضه در این طرح را دارند، توسط شورای رقابت معرفی خواهند شد.
- شورای رقابت باید در هر شش ماه، خودروهای قابل خرید در بورس را بر اساس تورم، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، میزان خودروی تولیدشده تعیین کند.
- در سال ۱۴۰۱، ۲۰ هزار خودرو شاهین تولید می‌شود، که ۱۶ هزار دستگاه از آن‌ها در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- ۱۵ هزار خودرو کارا نیز در سال ۱۴۰۱ تولید می‌شود، که تعداد ۷ هزار و ۵۰۰ دستگاه آن در بورس کالا عرضه خواهند شد.
- از آن جایی که تنها توافقی میان بورس کالا و شرکت‌های خودرویی صورت گرفته، عرضه‌کننده می‌تواند در صورت عدم تمایل به عرضه محصولات در بورس کالا، امتناع کند.
- چهارشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۱، عرضه ۶۰۰ خودرو کارا دو کابین و ۲۵۰ خودرو کارا تک کابین انجام شد. (قیمت پایه برای شروع عرضه خودرو کارا دو کابین ۳۰۱ میلیون ۵۹۶ هزار تومان و کارا تک کابین ۲۹۱ میلیون ۲۵۷ هزار تومان در نظر گرفته شد).
- دو خودرو دیگنیتی و فیدلیتی، محصول بهمن‌موتور، به زودی در بورس کالا عرضه خواهند شد.
تعیین قیمت خودرو در بورس کالا
برای تعیین قیمت خودرو در بورس کالا، شورای رقابت تصمیم می‌گیرد.
قیمت پایه خودرو بر پایه فرمول تعیین شده توسط شورای رقابت مشخص و سپس خودرو با قیمت اعلام شده در بورس کالا عرضه می‌شود. در این مرحله متقاضیان قیمت پیشنهادی خود را در سامانه بورس ارائه می‌دهند. در نهایت بر اساس قیمتی که در بورس کالا اعلام می‌شود، خودرو به فروش می‌رسد.
در این طرح برای هزینه‌کرد مابه‌التفاوت مازاد قیمت پایه و قیمت فروش خودرو در بورس، تمهیداتی اندیشیده شده است.
- ۲۰ درصد این مبلغ صرف توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد صرف افزایش کیفیت و کمیت تولید خودرو می‌شود.
- ۲۰ درصد از این مبلغ به‌عنوان تسهیلات به زوج‌های جوانی فاقد خودرو پرداخت می‌شود
- ۵۰ درصد باقیمانده تحت عنوان تسهیلات قرض‌الحسنه برای تحقیق و توسعه به خودروسازان داده می‌شود.
و شایان ذکر میباشد که گرچه یکی از اهداف عرضه خودرو در بورس کالا، کاهش قیمت خودرو در بازار و نزدیک کردن آن به قیمت کارخانه‌‌ای است اما به گفته کارشناسان احتمال اینکه در عمل چنین اتفاقی رخ دهد چندان قوی نخواهد بود.
