روغن ترمز خودرو به عنوان محرک اصلی اجزای داخلی سیستم ترمز خودروها حالت سیال هیدرولیک داشته و نقش کلیدی را در توقف وسایل نقلیه به عهده دارد.زمانی که شما پای خود را روی پدال ترمز خودرو فشار می‌دهید این روغن ترمز است که وظیفه توقف خودرو شما را بر عهده داشته و البته انتظار برای توقف درست و به موقع خودرو نیز زمانی برآورده می‌شود که از یک روغن ترمز مناسب استفاده شده باشد.در واقع روغن ترمز تمام اجزای سیستم ترمز خودرو را حرکت می‌دهد. این روغن بر اثر دما و فشار بالا کار می‌کند.
روغن ترمز همواره در لوله‌ها و خطوط ترمز خودرو در جریان است. این ماده امکان انباشتگی و تراکم نداشته و بعد از فشار بر روی پدال ترمز نیروی وارد شده را به چهار چرخ خودرو منتقل می‌کند. بدیهی است که با شرایط مذکور این فشار سبب کاهش سرعت و یا در نهایت سبب توقف خودرو شود.این روغن در عین حال که عملکرد ساده‌ای دارد نقش بازدارندگی مهمی را در سیستم کنترل سرعت خودرو ایفا می‌کند. این مایع، نسبت به رطوبت حساس بوده و رطوبت نقطه جوش آن را پایین آورده و باعث می‌شود خاصیت خود را از دست بدهد. روغن موتور عموما بالای ۱۸۵ درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آیند.
روغن ترمز به سختی تبخیر می‌شود و نکته حائز اهمیت در هنگام انتخاب آن است که روغنی انتخاب شود که با قطعات فلزی و پلاستیکی که با آنها در تماس است سازگار باشد.
بهترین زمان تعویض روغن ترمز
روغن ترمزها چون از جنس گلیکون هستند رطوبت را جذب کرده و با کمک این ویژگی مثبت از پوسیدگی سیستم ترمز جلوگیری می‌کنند و مانع از بین رفتن مدارها می‌شوند. اما باید دقت شود که در نهایت روغن ترمز نیز به نقطه اشباع خواهد رسید و در این زمان رطوبتی که به روغن ترمز می‌رسد قابل جذب نبوده و عملا کارایی روغن ترمز از بین می‌رود.
در این حالت روغن مذکور ممکن است در قسمت‌های مختلف سیستم ترمز خودرو جمع شده و باعث بروز اشکالاتی شود. در واقع در طی این فرآیندی به اصطلاح سیستم از روغن ترمز خالی می‌شود.
حداکثر بعد از گذشت دو سال از مصرف روغن ترمز مرغوب زمان تعویض آن فرا خواهد رسید. سازندگان پیشنهاد می‌کنند طی هر ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر اقدام به تعویض روغن ترمز کنید. البته زمان تعویض می‌تواند بسته به محل زندگی شما تغییر کند، اگر در محیط‌های مرطوب زندگی می‌کنید واجب است هر سال یکبار و یا هر 20 تا 25 هزار کیلومتر اقدام به تعویض روغن ترمز کنید.درست زمانی که روغن ترمز شفافیت خود را از دست دهد و به صورت کدر و اشباع شده باشد می‌توان تشخیص داد که زمان تعویض آن فرا رسیده است. البته بهترین راه تشخیص استفاده از دستگاه BFT است. این دستگاه با سنجش نقطه جوش روغن ترمز به شما زمان تعویض روغن را اعلام می‌کند.
آسیب‌های تعویض نکردن به موقع روغن ترمز:
- اصطکاک قطعات موتور و زنگ زدگی آنها
- افزایش مصرف سوخت و کاهش عمر خودرو
- افزایش تولید آلاینده‌ها
- سوراخ شدن قطعات مختلف موتور و از بین رفتن آنها
دلیل تعویض روغن ترمز
در پاسخ به این سوال باید گفت استفاده از روغن ترمز کدر و یا روغن ترمزی که جریان را در لوله‌ها و خطوط سیستم ترمز به درستی به چهار چرخ اعمال نمی‌کند، گاها به عنوان خطرناک‌ترین تهدید برای راننده و سرنشینان خودرو محسوب می‌شود. در همین راستا در بعضی از کشور‌ها بازرسی دوره‌ای روغن ترمز از ضروریات است چراکه همین امر می‌تواند موجب کاهش تصادفات و استهلاک خودرو گردد.
تمامی روغن ترمزها دارای نقطه جوش مینیموم هستند در نتیجه دیرتر با رطوبت اشباع می‌شوند. سه درصد آب می‌تواند 50 درصد نقطه جوش را کم کند. ترمزهای داغ‌تر نیازمند روغن با دامنه گرمایی بیشتر هستند زیرا گرمای بیشتری را دریافت می-کنند.
به عبارت دیگر روغن ترمزها در سیستم‌هایی که به ترمز داغ‌تر مجهز هستند حجم قابل‌توجهی از بخارات حاصل از فعالیت سیستم را جذب کرده و اگر روغن‌های مذکور دامنه گرمایی بالایی نداشته باشند قابلیت تراکم آنها پاسخگو نبوده و همین موضوع سبب می‌شود فشار پدال ترمز نتیجه‌ای در بر نداشته باشد. این عدم واکنش به خصوص در مواقعی که خودرو با سرعت زیادی در حال حرکت است خطرآفرین است.علاوه بر مشکلات امنیتی، روغن دارای رطوبت می‌تواند موجب زنگ زدگی و خوردگی در کالیبر ترمز، مجاری روغن ترمزها، سیلندر اصلی و لوله‌های فولادی نیز گردد.
مناسب ترین روغن ترمز
روغن ترمزهایی که در بازار استفاده می‌شود از کیفیت‌های متفاوتی بهره‌مند هستند. در ادامه برای پی بردن به استانداردهای لازم برای یک روغن ترمز با کیفیت با ما همراه باشید:
همانطور که عنوان شد روغن ترمزها در شرایط دمایی بسیار بالایی فعالیت می‌کنند. در همین راستا برای آن که این روغن‌ها تبخیر نشوند باید، از نقطه جوش بالایی برخوردار باشند. نقطه تبخیر و جوش پایین برای یک روغن ترمز ایرادی اساسی محسوب می‌شود چون عملکرد سیستم ترمز را مختل می‌کند.
روغن ترمزهای استاندارد علاوه بر تبخیر کم از ایجاد حباب نیز جلوگیری کرده، سازگاری بالایی با فلزات و قطعات لاستیکی مختلفی که با آنها در تماس هستند داشته و همچنین به راحتی در آب حل نمی‌شوند. یک روغن ترمز استاندارد رطوبت را جذب کرده و با کمک ویژگی‌های مذکور سبب افزایش عملکرد و راندمان سیستم ترمز خودرو می‌شود.
اغلب در خودروها از روغن ترمز گلیکونی استفاده می‌شود. این مدل از روغن ترمز به انواع روغن‌های DOT4، DOT3 و DOT5 تقسیم می‌شود. این روغن‌ها بسیار در خودروهای مدرن امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هر کدام طرفداران خاص خود را دارند. البته انواع DOT1 و DOT2 نیز در بازار موجود است که نقطه جوش پایینی دارند و چندان محبوب خودروسواران به خصوص مالکان خودروهای وارداتی و خارجی نیستند.
روغن ترمزهای مذکور دارای ویژگی‌هایی خاصی هستند که هر کدام را برای خودروی خاصی مناسب می‌کند. الزاما بالاتر بودن DOT روغن موتوری نشان‌دهنده بهتر بودن آن نیست.
روغن ترمز DOT3
روغن ترمز DOT3 از جنس گلیکون بوده و به رنگ کهربایی است. این مدل روغن ترمز نقطه جوش پایینی در هوای خشک دارد و جاذب رطوبت است.ازآنجایی‌که این محصول رطوبت را به خود جذب می‌کند، باید در زمان مناسب به‌طور کامل تعویض شود تا سیستم ترمز خودرو دچار مشکل نشود.
روغن ترمز DOT4
سازندگان اتومبیل اروپایی بیشتر از روغن ترمز DOT4 استفاده می‌کنند. اگرچه این مدل گلیگول نیز دارد اما نقطه جوش بالاتری از افزودنی‌های بورات-استر داشته و اسید تشکیل شده توسط جذب رطوبت را کاهش می‌دهد.DOT4 به دلیل داشتن مواد شیمیایی معمولا ً از برچسب قیمت دو برابری نسبت به DOT3برخوردار است. این مدل روغن ترمز به خصوص در اوایل عمر خود عملکرد بهتری نسبت به روغن ترمز DOT3 دارد، اما نقطه جوش آن با گذر زمان به سرعت کاهش می‌یابد.
میزان مصرف DOT4به خصوص در بازار داخلی کشور ما در حال افزایش است اما نکته حائز اهمین آن است که این روغن بیشتر مناسب خودروهای وارداتی و اروپایی بوده که در این حوزه نیز دسته‌بندی خاص خود را دارد.رنگ این روغن ترمز اغلب آبی است و عده‌ای در راستای صرفه‌جویی آن را با با DOT3 ترکیب می‌کنند.
روغن ترمز DOT5
روغن ترمز DOT5دارای سیلیکون است و معمولا ً رنگ بنفش خاصی دارد. قیمت این روغن نسبت به DOT4 بیشتر است و نقطه جوش بالایی دارد و آب را جذب نمی کند.DOT5 در بعضی از سیستم‌های ترمز خوب عمل نکرده و سبب ایجاد حباب‌های هوا می‌شود. حباب‌هایی که وجود آنها منجر به ترمز اسفنجی خواهد شد.
با توجه به ویژگی‌های مختلف روغن ترمزها DOT5 نباید با دیگر انواع روغن ترمز ترکیب شود. این روغن ترمز برای وسایل نقلیه‌ای طراحی شده است که برای مدت زمان طولانی در انبار مانده و به طور پیوسته مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. از جمله این وسایل نقلیه می‌توان به خودروهای نقلیه نظامی اشاره کرد.با توجه به موارد گفته شده کاملا مشخص است که هرچه DOT روغن ترمز خودرو شما بالاتر باشد الزاما انتخاب بهتری نیست. برای انتخاب یک روغن ترمز مناسب بهتر است که به دفترچه راهنما خودرو خود مراجعه کنید. انتخاب یک روغن ترمز مناسب به عواملی مانند وزن خودرو، نوع موتور، سیستم انتقال قدرت آن بستگی داشته و گاها ممکن است روغن ترمزی که دمای جوش پایین‌تری دارد برای خودرو شما مناسب‌تر باشد.
به یاد داشته باشید که عدم تعویض روغن موتور در بلند مدت می‌تواند سبب از کار افتادن قلب خودرو یعنی موتور آن شود و خودرویی که موتور خود را از دست می‌دهد هیچ ارزشی ندارد. بنابراین باید در دوره‌های کوتاهی سطح روغن موتور را با استفاده از گِیج آن اندازه بگیرید و با سنجش‌های ساده زمان تعویض آن را بدانید. همچنین این نکته را فراموش نکنید که با هر بار تعویض روغن باید فیلتر روغن نیز تعویض شود تا روغن تمیزی به موتور برسد. همچنین دفترچه راهنمای خودرو درباره روغن موتور لازم و زمان تعویض آن براساس نوع خودرو شما توضیح داده است و می‌تواند راهنمای بسیار خوبی برای شما باشد.
