اهمیت تعویض منظم روغن موتور بر هیچ‌کس پوشیده نیست. این کار باعث بهبود عملکرد موتور می‌شود. ولی بد نیست بدانید روغن موتور پس از گذشت مدتی خراب شده و کارایی خود را از دست می‌دهد.
آیا روغن موتور خراب می‌شود؟
روغن موتور با مرور زمان منقضی می‌شود. با این وجود تشخیص خوب یا بد بودن روغن موتور کار آسانی نیست. تنها نمی‌توان به تاریخ انقضای درج‌شده روی بطری بسنده کرد، چون عوامل دیگری باعث خرابی روغن موتور می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به شیوه نگهداری اشتباه یا ماندن طولانی‌مدت در موتور اشاره کرد.تحت شرایط بهینه، روغن موتور وضعیت نسبتاً پایداری دارد. ولی دمای شدید، افزودنی‌های مصنوعی و اکسیداسیون موجب خرابی این مایع حیاتی در خودرو می‌شوند.
هر چند تاریخ معینی برای انقضای استفاده از روغن های موتور وجود ندارد و حتی سازنده روغن موتور والوالین اعلام میکند که روغنهایش میتواند تا زمانی که تولید آن در جدولAPI اعتبار دارد قابل مصرف است یعنی چیزی حدود 25 سال ولی به نظر میرسد بدلایل ذیل روغن موتورها نیز دارای تاریخ انقضا می باشند.
1- روغن موتور بخاطر ترکیبات شیمیایی که دارد و بویژه مواد افزودنی که به آن اضافه شده است بعد از گذشت زمان طولانی فاسد می شود و خاصیت اولیه اش را از دست می دهد . هر چند این روغن ها در بشکه ها و ظروف دربسته قرار داده می شوند ولی باید به این نکته توجه کنید که بهرحال این بسته بندی ها کاملا بسته نیستند و امکان بروز اکسیژن در آنها وجود دارد.
2- روغن موتور اگر به مدت طولانی نگهداری شود میتواند از رده خارج شوند و آنهم بخاطر تغییراتی است که در فناوری خودروها اتفاق می افتد. مثلا روغن گریدSE را نمی توان برای ماشین های مدل بالای غربی و آسیایی مورد استفاده قرار داد ولی اگر شما هم ماشین های قدیمی تویوتا کرولای 1978 را دارید این روغن موتورها را می توانید استفاده کنید.
لذا بطور معمول عمر نگهداری روغن موتور در صورتیکه در بسته های غیر قابل نفوذ در برابر هوا قرار داشته باشد بصورت تکنیکی معمولا 4 تا 5 سال است که معمولا این برای خودروهای همان مدل است چون با آمدن خودروهایی با مدل بالاتر مشخصات روغن هم می تواند متفاوت باشد و جهت مصرف روغن موتورهایی که بیش از 5 سال از عمر تولید آنها میگذرد، لازم است ترکیباتش را در آزمایشگاه تست کنند.
نشانه‌های خرابی روغن موتور چیست؟
۱- تاریخ انقضا
تاریخ انقضای درج‌شده روی محفظه روغن موتور به مدت‌زمان ماندگاری آن اشاره میکند. عمر مفید روغن‌موتورهای معمولی حدود ۵ سال است. ولی روغن‌های مصنوعی تا ۷ الی ۸ سال (و حتی بیشتر) ماندگاری دارند.
البته باید خاطرنشان کرد که تاریخ انقضا برای بطری‌های دربسته اعتبار دارد. به محض اینکه درب بطری روغن موتور باز شود، ماندگاری آن به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
بر اساس توصیه برخی تولیدکنندگان، روغن موتور در تاریخ انقضا باید دور ریخته شود، حتی اگر ظاهراً هیچ مشکل یا نشانه‌ای از خرابی نداشته باشد.
۲- رنگ
روغن موتور تازه، کهربایی‌رنگ است. پس از تعویض روغن می‌توانید میله اندازه‌گیری را بیرون کشیده و رنگ طبیعی آن را موردبررسی قرار دهید. با گذشت زمان، رنگ روغن موتور تیره‌تر شده و رو به سیاهی می‌رود. به بیان بهتر، وقت تعویض روغن فرا رسیده است. اکسیداسیون باعث تغییر رنگ روغن موتور و تیرگی آن می‌شود. ترکیب آب و آلودگی نیز روند خرابی روغن موتور را افزایش می‌دهد.
علاوه بر رنگ کهربایی، روغن موتور تازه بسیار صاف و شفاف است و نباید ظاهر شیری یا کدر داشته باشد.
۳- یکپارچگی
روغن موتور سالم و تازه به نرمی جاری شده و تکه‌تکه نمی‌شود. روغنی که غلیظ و جامد شده، اصلاً قابل‌استفاده نیست. روغن موتوری که دارای قوام چسبناک است، نمی‌تواند از موتور خودرو محافظت کند.
ماندگاری روغن موتور چقدر است؟
۱- ماندگاری روغن موتور در بطری بازنشده در قفسه
تا زمانی که درب بطری باز نشده، روغن موتور ماندگاری طولانی دارد. به همین خاطر توصیه می‌شود که تنها در صورتی درب بطری را باز کنید که آماده استفاده آن هستید.
روغن موتورهای معمولی حدود ۵ سال ماندگاری دارند. ولی دوام روغن موتور مصنوعی در بطری بازنشده و همین‌طور در صورت نگهداری مناسب، به ۷ الی ۸ سال میرسد.
بهتر است روغن موتور را هر چه زودتر مصرف کرد. هرچه روغن کهنه‌تر شود، احتمال از دست دادن خاصیت چرب کنندگی و خرابی آن بیشتر خواهد شد.
۲- ماندگاری روغن موتور در بطری بازشده در قفسه
تاریخ انقضای درج‌شده روی بطری تا زمانی اعتبار دارد که درب آن باز نشده باشد. به محض باز شدن درب بطری، مهلت مصرف به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
مهلت استفاده از روغن موتوری که درب بطری آن باز شده، حداکثر یک سال است. این موضوع هم برای روغن‌های معمولی و هم برای روغن‌های مصنوعی صدق میکند. احتمال اکسیداسیون روغن در بطری‌های درباز بیشتر است. اکسیداسیون اثر روغن در موتور را از بین می‌برد.
۳- ماندگاری روغن موتور در موتور خودرو
اگر جزو افرادی هستید که همیشه از خودروی خود استفاده می‌کنید، باید تعویض منظم روغن موتور در برنامه خود بگنجانید. به تعویق انداختن این کار مهم به معنی رساندن آسیب عمدی به موتور است.
اگر مدت زیادی از رانندگی با خودرو میگذرد، باید نگران راکد بودن روغن موجود در موتور باشید. روغن راکد موجب زنگ‌زدگی و ایجاد رسوب می‌شود. استفاده از این روغن به احتمال زیاد آسیب جدی به موتور وارد میکند.
آیا می‌توان از روغن موتور خراب استفاده کرد؟
استفاده از روغن خراب در موتور بدون شک هزینه گزافی به شما تحمیل میکند. روغنی که حاوی اسید اضافی یا آلاینده‌های خانگی باشد، به قطعات فلزی داخلی آسیب وارد میکند و تعمیر این قطعات آسیب‌دیده، بسیار گران تمام می‌شود. پس اگر از سلامت روغن مطمئن نیستید، با خرید یک بطری جدید از هزینه‌های تعمیر جلوگیری کنید.
روش صحیح نگهداری از روغن موتور
۱- استفاده از محفظه اصلی
بهترین جا برای نگهداری از روغن موتور، محفظه و بطری اصلی است. حتی پس از باز کردن درب بطری، بهتر است آن را در محفظه اصلی نگه دارید. تولیدکنندگان این مایع حیاتی از بهترین روش برای نگهداری روغن موتور باخبر هستند و به همین خاطر می‌توان به محفظه و بطری اصلی اطمینان کرد. انتقال روغن موتور به ظرف دیگر راه را برای ورود آلاینده‌های متعدد باز میکند.
۲- نگهداری در جای خشک
بطری و محفظه روغن موتور باید در جای خشک نگهداری شود، چون رطوبت دشمن روغن موتور است. البته رطوبت دیر یا زود وارد محفظه خواهد شد. با این حال، هر چه محفظه خالی‌تر باشد، فضای بیشتری برای تراکم رطوبت مهیا می‌شود. هوا همچنین باعث اکسیداسیون می‌شود.
۳- حفظ دمای مناسب
دمای مناسب برای نگهداری از انواع روغن‌موتورها بین ۳۲ و ۸۵ درجه فارنهایت است. مهم نیست که درب بطری باز است یا بسته، دما نباید کمتر از ۳۲ یا بیشتر از ۸۵ درجه فارنهایت باشد.
